Podkategorie
Lubi stanowiska nasłonecznione, osłonięte od wiatru, o glebie żyznej, przepuszczalnej, lekkiej i wilgotnej. Z uwagi na to, że jest rośliną wybitnie ciepłolubną, w Polsce uprawia się go pod osłonami (do wzrostu potrzebuje temperatury nie niższej niż 20-30 st.C).
Bakłażana uprawia się z rozsady siejąc nasiona pod koniec lutego lub w marcu a przesadza do gruntu w połowie maja lub na początku czerwca. Kiełkowanie trwa ok 4 tyg więc wymagana jest cierpliwość. Ma delikatny system korzeniowy dlatego należy przesadzać go z rozsady bardzo ostrożnie. Należy do rodziny psiankowatych dlatego nie należy go sadzić na miejscu po innych psiankowatych – pomidorach, paprykach czy ziemniakach. Dobrze się udaje sadzony obok rzodkiewki, szpinaku, kalarepy i bazylii. Doskonały na grilla i do faszerowania. Owoce należy zbierać gdy skórka jest fioletowa, błyszcząca – przejrzałe, nie zerwane na czas owoce tracą swoje właściwości odżywcze i smak, a skórka nieapetycznie brunatnieje.
Bardzo ważne w uprawie jest utrzymanie odpowiedniej wilgotności podłoża –zwłaszcza w okresie zawiązywania owoców – nie może ona być jednak zbyt duża bo zbiorom może zagrozić szara pleśń i przędziorki. Przy uprawach prowadzonych w gruncie, gdzie jest rotacja powietrza (ale nie wiatr!) nie ma takiego zagrożenia.
Bakłażan jest niskokaloryczny. Zawiera dużo błonnika, a także sole mineralne: potas, wapń i magnez. Ma śladową zawartość witamin. Poprawia przemianę materii, obniża cholesterol dlatego polecany jest do tłustych mięs a także przy dietach detoksykacyjnych oraz leczeniu antybiotykami. Naukowcy wyodrębnili nasuninę –substancję, która ograniczę rozwój komórek rakowych, która to substancja znajduje się z skórce bakłażana.
Z uwagi na ciężkostrawność bakłażana należy uważać przy podawaniu go dzieciom, kobietom w ciąży i osobom z problemami przewodu pokarmowego.
Bób jest doskonałą alternatywa dla mięsa a konkretnie dla białka pochodzenia zwierzęcego. w 100g ugotowanego bobu jest aż 7,60g białka. w związku z tym bób może się znaleźć w diecie osób m.in. cierpiących na choroby układu krążenia, które muszą ograniczyć spożycie bogatego nie tylko w białko lecz także w niezdrowe nasycone kwasy tłuszczowe mięsa. Ponadto bób ma niską zawartość sodu, jest bogaty w potas oraz rozpuszczalny błonnik, który sprzyja redukcji poziomu cholesterolu we krwi, dzięki czemu reguluje ciśnienie. Bób może pomóc kontrolować wagę ponieważ spowalnia proces trawienia i na długo daje uczucie sytości. Gotowany bób w100g zawiera nie mało bo aż 110 kcal jednak dzięki niewielkiej zawartości tłuszczu i sporej ilości rozpuszczalnego błonnika jest jednym z pożądanych składników diety odchudzającej.
Ma krótki okres wegetacji co pozwala na jego uprawę w gruncie zarówno wiosną jako przedplon oraz jesienią jako poplon. Można go uprawiać w zasadzie po wszystkich gatunkach z wyjątkiem kapustnych. Po ścięciu głównej róży roślina wytwarza mniejsze róże na bocznych pędach, które również są jadalne, dzięki czemu zostaje wydłużony okres użytkowania. Wysiew nasion możemy rozpocząć już w marcu pod osłonami lub w kwietniu -maju, na rozsadniku. Rozsadę o 4-6 liściach, sadzić od drugiej połowy kwietnia do końca czerwca, w rozstawie 50×50 cm. Wymaga gleby próchniczej i żyznej więc dobrze jest odpowiednio przygotować podłoże. Należy też pamiętać o nawożeniu i podlewaniu gdyż brokuł nie lubi suszy. W uprawie jesiennej brokułu jako poplon, koniecznie należy zebrać róże przed przymrozkami ponieważ sczernieją.
Brokuł jest świetnym surowcem do zamrażania gdyż przechowywany w ten sposób nie traci koloru oraz walorów smakowych. Spożywanie róż brokułów na surowo ma wartości terapeutyczne, działa antyrakowo. Jest bardzo cenny ze względu na dużą zawartość Wit. C oraz kwasu foliowego. Możemy go przyrządzać zarówno na ciepło jak i na zimno, dodając do omletów lub sałatek. Dodatkową zaletą brokułu jest to, że nie powoduje dolegliwości żołądkowych po zjedzeniu jego większej ilości jak np. w przypadku kalafiora czy kapusty. Brokuł jest warzywem dietetycznym – 100g świeżych róż zawiera tylko 27 kcal.
Burak ćwikłowy lubi stanowiska nasłonecznione, dobrze rośnie na glebach przepuszczalnych, piaszczysto-gliniastych oraz próchniczych czarnoziemach. Przy uprawie buraka ćwikłowego należy sprawdzić pH gleby. Jeśli jest kwaśna dobrze jest ją odkwasić wapnem. Optymalne pH to 6-7,5. Burak dobrze znosi krótkotrwałe susze ale w fazie kiełkowania i formowania korzeni należy zwrócić uwagę na odpowiednią wilgotność podłoża. Nie należy buraka uprawiać po szpinaku ani innych warzywach korzeniowych. Nawozić glebę azotanem należy przed siewem ponieważ warzywa korzeniowe mają skłonność do kumulacji azotanów natomiast fosforem i potasem, na jesieni, przed orką.
Świeży sok z buraków jest zalecany dla osób z niedoborami żelaza. Korzenie buraka ćwikłowego zawierają między innymi sole wapnia, fosforu, magnez i żelazo oraz witaminy A, C, B1, B2, P i PP. Zawierają również naturalny barwnik betaninę wykorzystywany do barwienia produktów spożywczych przeznaczonych dla dzieci i dorosłych. Betanina oprócz tego, że jest używana w przemyśle spożywczym, jest doskonałym antyutleniaczem, wyłapuje wolne rodniki przeciwdziałając uszkodzeniom komórek, dlatego buraki dobrze jest wprowadzić do diety przy schorzeniach nowotworowych oraz aby podnieść ogólną odporność organizmu. Można je spożywać gotowane ale także przygotowując kwas buraczany, którego picie pozwala na skorzystanie ze wszystkich właściwości odżywczych buraka jako że przygotowuje się go bez obróbki termicznej, w której witaminy mogłyby zanikać. Przepis na sporządzenie kwasu buraczanego jest bardzo prosty – wystarczy ok. 2 kg buraków pokroić w plasterki, zalać ok. 2l wystudzonej przegotowanej wody oraz dodać przyprawy: kilka ząbków czosnku (można pokroić ale niekoniecznie), 2 łyżeczki soli kamiennej, 1-2 łyżeczki cukru, ziele angielskie. Niektórzy dodają także inne przyprawy aby poprawić smak –np. majeranek, liść laurowy czy pieprz. W niektórych przepisach na zakwas z buraków pojawia się także skórka od chleba ale pamiętajmy aby był to zawsze chleb razowy, pieczony na zakwasie. Skórka może jednak pleśnieć a wtedy nasz zakwas niestety będzie do wylania. Całość przygotowujemy koniecznie w szklanym lub kamiennym naczyniu, nie zamykając szczelnie –można przykryć gazą i zostawiamy na kilka dni w temperaturze pokojowej aby zaczął „pracować”. Trzeba obserwować czy nie pojawia się pleśń. Piana powstała na zakwasie jest naturalnym zjawiskiem –należy ją zbierać z powierzchni. Zazwyczaj po ok. 6-7 dniach zakwas jest gotowy do picia –należy go przecedzić i przelać do szklanych naczyń, w których można go przechowywać w lodówce. Niektórzy nie przecedzają całego płynu tylko pojedyncze porcje –polecane jest picie na czczo 1 szklanki takiego kwasu. Można go także dodać do barszczu dla poprawienia smaku. Kwas buraczany obniża ciśnienie krwi oraz redukuje stężenie złego cholesterolu we krwi. Dzięki tym właściwościom kwas buraczany zapobiega miażdżycy, a chorym pomaga w walce z objawami choroby, z kolei kwas mlekowy odpowiedzialny za kiszenie usprawnia pracę jelit.
Cebula ma średnie wymagania pokarmowe, najlepiej rośnie na ziemiach przepuszczalnych, próchniczych. Nie lubi ziemi kwaśnej -optymalne pH to 6-7,5. Jeśli pH jest niższe zaleca się wapnowanie. W przypadku nawożenia obornikiem, zabieg ten należy przeprowadzić na jesieni aby prawidłowo przygotować grunt pod siew wiosenny. Biorąc pod uwagę niewielki system korzeniowy cebuli może ona wymagać dokarmiania i nawodnienia. Doskonale reaguje na kompostowanie. Dobrze jest uprawę przerywać i odchwaszczać.
Cebula dobrze znosi uprawę w towarzystwie takich roślin jak sałata, pomidory, ogórki, truskawki ale nie lubi grochu i fasoli. Możemy ją siać po roślinach o niskich wymaganiach pokarmowych lecz nie po roślinach z tej samej rodziny. Jako roślinę korzeniową możemy ją uprawiać po roślinach liściowych (np. sałacie). Na to samo miejsce powinna wracać nie wcześniej niż po 4 latach. Uprawiana z siewu ma nieco większe wymagania pokarmowe ale za to lepiej się sprawdza w długim przechowywaniu niż z upraw dymki.
Cebula ma działanie bakteriobójcze dzięki zawartości lotnych i nielotnych związków siarkowych. Olejek cebulowy przeciwdziała rozwojowi gronkowców, paciorkowców oraz niektórych bakterii. Zawartość związków flawonoidowych korzystnie wpływa na serce. Preparaty cebulowe stosowane są do usuwania blizn. Cebula jest bogatym źródłem witamin z grupy B, E i K a także żelaza, potasu, magnezu, fluoru, wapnia i fosforu.
Cebula niszczy bakterie, które powodują infekcje skóry, w tym gronkowca złocistego. Jest używana do leczenia ran, oparzeń, ropni, trądziku – zapobiega infekcjom i ułatwia gojenie się ran. Sok z cebuli działa jak naturalny antybiotyk, jest idealnym lekiem na wszelkiego rodzaju infekcje górnych dróg oddechowych, takich jak zapalenie gardła czy oskrzeli. Polecana jest również dla cukrzyków, ponieważ obniża zawartość cukru we krwi.
Przepis na syrop z cebuli: 2-3 duże cebule pokroić w plastry lub drobno posiekać. Przełożyć do słoika i zasypać obficie cukrem – ok. 2 czubatych łyżek (można użyć miodu o ile osoba leczona syropem nie ma na niego uczulenia). Zakręcić słoik i odstawić na kilka godzin. Gdy cebula puści sok, przecedzić zawartość słoika przez gazę i pić 2-3 razy dziennie po 1 łyżce syropu.
Syrop doskonały jest na stany zapalne gardła i infekcje górnych dróg oddechowych. Można stosować profilaktycznie, gdy czujemy, że „rozbiera” nas przeziębienie.
Cukinia jest odmianą dyni zwyczajnej. Możemy ją uprawiać zarówno dla owoców jak i kwiatów, które również są jadalne. Cukinia lubi stanowiska słoneczne a glebą żyzną, próchniczną ale przepuszczalną gdyż nie lubi nadmiaru wody. Aby rośliny wykształciły ładne owoce, należy je regularnie zasilać i kompostować. Z uwagi na płytki system korzeniowy cukinii aby pomóc jej we wzroście dobrze jest utrzymywać wilgotne podłoże. Gdy cukinia ma zbyt sucho, owoce będą drobne i niezbyt smaczne. Podlewając cukinię należy pamiętać, by nie moczyć liści, gdyż sprzyja to rozwojowi chorób grzybowych. Może być także uprawiana na agrowłókninie, która nie przepuszcza chwastów, utrzymuje odpowiednią wilgotność oraz temperaturę podłoża (nagrzewa glebę). Gdy wysiane rośliny już wyrosną i zaczną owocować warto je ściółkować aby owoce nie gniły. Powinno to także odstraszyć ślimaki, które lubią smak cukinii i mogą nam zepsuć zbiory.
Cukinia w uprawie nie powinna pozostawać w tym samym miejscu na kolejny rok –brak zmianowania może powodować choroby oraz nagromadzenie szkodników. Może powrócić na stanowisko co 3-4 lata.
Owoce cukinii można marynować, faszerować, grillować, smażyć w formie placków a kwiaty w kuchni orientalnej stanowią smaczną przekąskę gdy je usmażyć w lekkim cieście naleśnikowym, można je także faszerować wg przepisów kuchni śródziemnomorskiej. Cukinia jest niskokaloryczna I ma delikatny smak. Stanowi bogate źródło soli mineralnych, głównie wapnia, potasu, manganu i żelaza, witamin C, B1, B2, PP oraz β-karotenu. Jej dużą zaletą jest to, że nie kumuluje metali ciężkich. Polecana jest przez dietetyków i specjalistów zdrowego żywienia.
Miąższ dyni posiada właściwości regenerujące przewód pokarmowy oraz wątrobę. Natomiast spożywanie nasion dyni przeciwdziała cukrzycy oraz prostacie. Dynia zawiera witaminy : A, B1, B2, C i PP. Doskonale nadaje się do przygotowywania soków i odżywek dla dzieci, zup i przetworów na zimę.
Fasola najlepiej rośnie na stanowisku słonecznym, osłoniętym od wiatru. Jest rośliną ciepłolubną, wrażliwą na chłody. Optymalna temperatura dla prawidłowego wzrostu roślin wynosi 20–25 ºC. Najlepiej rośnie na ziemi żyznej i średnio żyznej, nie kwaśnej.
Nasiona fasoli wysiewamy do gruntu w drugiej połowie maja, ponieważ roślinie szkodzą niewielkie nawet przymrozki (nasiona najlepiej kiełkują w 15–22 º.C). Uprawę możemy rozpocząć od połowy maja, po przejściu tzw. Zimnej Zośki, to najoptymalniejszy termin. Gleba, na jakiej rośnie, powinna być ciepła, żyzna, próchniczna, przepuszczalna o pH zbliżonym do obojętnego (pH nie może być niższe niż 5,5). Dobierzmy również dobrze stanowisko – najlepsze będzie miejsce w pełnym słońcu oraz osłonięte od wiatru. Nie należy uprawiać fasoli na glebach zbyt lekkich i o wysokim poziomie wody gruntowej. Fasolę sieje się w pierwszym lub drugim roku po zastosowaniu obornika lub kompostu.
W uprawie dobrym przedplonem są warzywa kapustne, cebulowe, a także pomidor czy ogórek. Nie należy sadzić fasoli po warzywach motylkowych, marchwi i pietruszki, ze względu na ryzyko wystąpienia chorób i szkodników.
Pielęgnacja fasoli polega na odchwaszczaniu i spulchnianiu ziemi.
Fasola szparagowa zawiera cenne składniki mineralne: wapń, potas, mangan i magnez a także witaminy i błonnik pokarmowy. Odmiany o zielonych strąkach mają dużo β-karotenu (prowitaminy A) i witamin C i K. Zielone ziarna szparagówki są bogate w błonnik, który wspomaga procesy trawienne, dlatego każdy, kto zmaga się np. z zaparciami, może włączyć fasolkę do diety. Szparagówka zawiera witaminę C i beta-karoten, które zmniejszają ryzyko zachorowania na raka jelita grubego. Niestety fasolka powoduje wzdęcia, dlatego ludzie otyli i cierpiący na schorzenia układu pokarmowego nie powinni jej spożywać zbyt często. Zawarte w fasolce potas, kwas foliowy, przeciwutleniacze, witamina B6, magnez i ryboflawina skutecznie wspomagają pracę układu krążenia, m.in. obniżają wysokie ciśnienie krwi i zapobiegają udarom mózgu. Ponadto regularne spożycie fasolki pomaga w obniżeniu poziomu złego cholesterolu, zwłaszcza trójglicerydów, co zapobiega miażdżycy i zawałom serca. Witaminy A, E i C to witaminy antyoksydacyjne, działają jako przeciwutleniacze, podobnie beta-karoten i flawonoidy. Dzięki temu chronią organizm przed szkodliwym działaniem wolnych rodników, a tym samym opóźniają proces starzenia się skóry i zmniejszają ryzyko rozwoju chorób nowotworowych. Zawarte w szparagówce białko pomaga kontrolować poziom cukru we krwi, dlatego po jej zjedzeniu następuje bardzo powolny wzrost poziomu cukru, a co za tym idzie – nie są potrzebne duże ilości insuliny, by go przetworzyć. Te właściwości są szczególnie ważne we wczesnej fazie choroby. Ugotowane strączki fasoli działają moczopędnie i przyspieszają usuwanie kwasu moczowego z organizmu, dzięki czemu wspomagają leczenie artretyzmu, czyli skazy moczanowej, chorób nerek i pęcherza moczowego. Ponadto szparagówka stymuluje prawidłowy przepływ moczu, co z kolei pomaga organizmowi szybciej pozbyć się toksyn z organizmu. Fasolka szparagowa jest niskokaloryczna, w 90% składa się z wody. Ponadto jest bogatym źródłem potasu, który wzmaga wydalanie toksyn z organizmu, dlatego reguluje wagę ciała i zapobiega cellulitowi wodnemu. Dzięki obecności kwasu foliowego jest polecana kobietom w ciąży gdyż zapobiega wadom płodu, przedwczesnym porodom, zatruciom ciążowym i poronieniom.
Nie należy jeść surowej fasolki szparagowej, ponieważ zawiera fazynę – toksyczne białko roślinne (toksalbuminę), które zostaje zneutralizowane dopiero podczas gotowania.
Groszek najlepiej rośnie w chłodne, wilgotne dni, dlatego powinno się go sadzić wczesną wiosną. Są wzmianki, że w klimacie umiarkowanym można sadzić go również jesienią, ale wiosenna uprawa przynosi większe plony. Gdy rośliny już wykiełkują i trochę podrosną dobrze jest ściółkować podłoże – zatrzyma wilgoć oraz ograniczy wschodzenie chwastów. Bardzo ważne jest podlewanie od momentu kwitnienia aż do zbioru ponieważ groszek lubi wilgoć, należy jednak pamiętać, aby nie opryskiwać liści ponieważ może to powodować rozwój chorób grzybowych rośliny a nadmiar wody może spowodować gnicie korzeni (jeśli ziemia jest mokra należy poprawić drenaż dodając piasku). Aby ładnie rósł warto jest kompostować podłoże.
Groszek cukrowy jest soczysty i delikatny. Doskonale smakuje na surowo, jak i jako dodatek do sałatek i różnego rodzaju dań. Tę odmianę groszku można jeść razem ze strączkami, które są bardzo słodkie i chrupiące (jeśli strąki są zbyt twarde oznacza to, że zostały zebrane zbyt późno i groch należy wyłuskać). Groszek jest pełen witamin (witamina A, C, E i K oraz witaminy grupy B: B1, B6, B12), steroli roślinnych, białka i błonnika, zawiera także żelazo, magnez, potas, fosfor, mangan, molibden i selen.
Spożywanie niewielkich ilości groszku może obniżyć poziom złego cholesterolu lub cholesterolu LDL w organizmie. Właściwości te przypisuje się obecności B-sito-sterolu, fitosterolu (sterolu roślinnego) oraz błonnika. Spożywając produkty z wysoką zawartością błonnika, jak np. groszek, poprawia się perystaltyka jelit, dzięki czemu obniża się poziom cholesterolu i trójglicerydów w organizmie. Groszek, a zwłaszcza jego zielona odmiana, zawiera znaczne ilości witaminy K, która odgrywa kluczową rolę jeśli chodzi o zdrowie kości, gdyż zmniejsza ryzyko utraty masy kostnej, przeciwdziała osteoporozie. Groszek to roślina bogata również w białko i minerały, takie jak żelazo, potas i magnez, które zapobiegają nagłym skokom cukru we krwi. Wysoka zawartość błonnika również jest pomocna w normalizowaniu poziomu cukru we krwi a co za tym idzie, zapobiega cukrzycy. Przyjmowanie tego bogatego w przeciwutleniacze i chlorofilinę warzywa zapobiega wchłanianiu substancji rakotwórczych przez nasz organizm.
Jarmuż należy do rodziny kapustnych. Mimo bogatej historii, która sięga średniowiecza, został trochę zapomniany. Teraz znów odkrywamy jego walory smakowe i wartości odżywcze – został zaliczony do najzdrowszych roślin i stał się przebojem koktajli polecanych przez dietetyków.
Jarmuż można uprawiać właściwie na wszystkich glebach z wyjątkiem piaszczystych, kwaśnych i bardzo mokrych. Lubi stanowiska słoneczne. Można go uprawiać siejąc na rozsady lub bezpośrednio do gruntu. Należy pamiętać aby zostawić roślinom odpowiednio dużo miejsca do wzrostu. W pielęgnacji ważne jest nawadnianie –zwłaszcza w pierwszym okresie wzrostu, potem, gdy roślina ma już dobrze wykształcony system korzeniowy, zniesie nawet okresowe susze. Należy go odchwaszczać i go dodatkowo odżywić preparatami ekologicznymi aby ładnie rósł. Można go uprawiać jako plon główny lub poplon dla niektórych warzyw: cebuli, sałacie, fasoli, marchwi, szpinaku. Nie należy go uprawiać po innych kapustnych. Na tym samym stanowisku możemy go uprawiać dopiero po upływie 4 lat.
Dobrze znosi niskie temperatury –gdy lekko przemarznie, smak liści staje się delikatniejszy dlatego poleca się zbiór liściowy przez całą jesień i zimę.
Jarmuż zawiera witaminy grupy B, witaminę C, E oraz K a także żelazo, wapń, magnez, cynk i błonnik. Można go gotować (na parze aby nie utracić witamin) ale najlepiej spożywać na surowo, np. w sałatkach czy koktajlach. Powinien być nieodłącznym elementem diety w prewencji i leczeniu osteoporozy ze względu na znaczną zawartość wapnia. Dzięki wysokiej zawartości wapnia oraz potasu dieta bogata w jarmuż wspomaga regulację ciśnienia tętniczego krwi. Witamina C zwalcza wolne rodniki, uczestniczy w hamowaniu rozwoju miażdżycy, działa przeciwzapalnie. Witamina K pomoże w regulacji krzepnięcia krwi. Jarmuż jest również bogaty w beta-karoten (prowitamina witaminy A), który razem z witaminą E zadba o kondycję skóry, a z luteiną, doskonale wpłynie na wzrok. Najnowsze badania przekonują, że częste spożywanie jarmużu chroni przed nowotworami.
Pamiętać należy jednak, że jarmuż zawiera szczawiany więc korzystając z jego dobrodziejstw trzeba zachować umiar – szczególnie dotyczy to osób cierpiących na kamicę szczawianową a także osoby z problemami tarczycy, gdyż zawiera goitrogeny –substancje, które mogą zaburzać wchłanianie jodu.
Warto jednak wprowadzić jarmuż do diety, zwłaszcza w okresie jesienno-zimowym aby wzmocnić organizm. Poza tym jarmuż dobrze znosi niskie temperatury więc w naszym klimacie możemy go uprawiać także zimą. W uprawie nie ma specjalnych wymagań glebowych ale lubi stanowiska osłonięte od wiatru.
Kalafiory lubią glebę próchniczą, zasobną w związki mineralne. Z uwagi na płytki system korzeniowy, kalafior dobrze rośnie w glebie, która zatrzymuje wodę – nie należy uprawiać kalafiora na glebach piaszczystych. Kalafior ma duże potrzeby nawozowe, dlatego jesienią poprzedniego roku przed uprawą kalafiora, należy grządkę zasilić obornikiem albo kompostem.
Kalafior doskonale nadaje się do upraw poplonowych, ponieważ ma krótki okres wegetacyjny, nie należy go jednak uprawiać po innych kapustnych z uwagi na zagrożenia chorobami i szkodnikami. Najlepszymi przedplonami są: por, pomidory, fasola, ogórki, owies, gryka, mięta. Przedplon pozostawia glebę w dobrej kulturze, co sprzyja szybkiemu wzrostowi kalafiora oraz ogranicza zabiegi odchwaszczające.
Kalafior jest warzywem niskokalorycznym. Zawiera sole mineralne (m.in. sód, potas, magnez, wapń, mangan, żelazo, miedź, cynk), karoteny, witaminy (przede wszystkim C, ale też K, B1, B2, B6), kwasy organiczne. Polecany dla osób z problemami przewodu pokarmowego oraz będących na diecie.
Kalarepa posiada krótki okres wegetacji. Można ją uprawiać jako przedplon lub poplon. Odradza się jednak uprawę po innych kapustnych z uwagi na zagrożenia chorobami i szkodnikami. Nie ma dużych wymagań glebowych – może być uprawiana w 3 roku po oborniku i po innych warzywach. Jest dość wymagająca pod względem temperatury. Najlepiej rośnie i tworzy zgrubienia przy temperaturze 12-18°C, na stanowisku dobrze nasłonecznionym i w wilgotnej glebie – kalarepa potrzebuje stałego, równomiernego nawodnienia, żeby rozwinąć dobrej jakości bulwy. Dobrze jest ją kompostować a dodatkowo obłożyć rozdrobnionymi liśćmi lub korą co sprawi to, że gleba pozostanie chłodna i wilgotna, a chwasty nie będą miały możliwości zaatakowania rośliny. Bulwy kalarepy zbieramy, gdy są młode i kruche. Powinny mieć około 7-10 cm średnicy. Odcinamy je od nasady rośliny. Liście można oddzielić i wykorzystać w kuchni – również są one jadalne.
Kalarepa zawiera witaminę C, witaminy z grupy B oraz kwas foliowy. Jest cennym źródłem żelaza, potasu, magnezu, fosforu, jodu, manganu i wapnia. Spożywać można również młode liście i mięsiste ogonki liściowe. Kalarepę dobrze jest spożywać surową aby w pełni skorzystać z dobrodziejstwa jej wartości odżywczych. Gotowana straci witaminy. Polecana jest jako składnik sałatek i koktajli przez specjalistów zdrowego żywienia.
Kapusta głowiasta biała jest doskonale przystosowana do naszych warunków klimatycznych i jest najczęściej uprawianym warzywem kapustnym w Polsce. To roślina dwuletnia, która w pierwszym roku tworzy skrócony pęd z dużymi zwiniętymi liśćmi, tzw. głowę, stanowiącą część jadalną. W drugim roku zaś wytwarza pędy nasienne. Jest łatwa w uprawie. Dobrze rośnie na glebach bardziej zasobnych ale nie za ciężkich jak również gliniastych, lessowych. Na ziemiach lekkich woda może za szybko odparowywać i roślina nie będzie miała odpowiednich warunków wodnych, które są bardzo ważne zwłaszcza w okresie wykształcania się głów. Nie dotyczy to odmian wczesnych, które pobierają pozostałą w glebie pozimową wodę. W uprawie konieczne jest zmianowanie – nie powinna być uprawiana po innych roślinach z rodziny kapustnych z uwagi na zagrożenia chorobami i szkodnikami. Bardzo dobrze rośnie po koniczynie, ziemniaku, ogórku, selerze. Na to samo stanowisko może wrócić po 4 latach.
Przed założeniem uprawy koniecznym zabiegiem jest orka.
Zawiera bardzo dużą ilość witaminy C, jak również sole potasu, wapnia, magnezu i żelaza. Ponadto bogata jest w witaminy B1, B2, B6, E, H, K, U oraz fitoncydy. Sok z kapusty dzięki zawartości wyżej wspomnianych fitoncydów ma właściwości bakteriobójcze, bakteriostatyczne i przeciwwirusowe. Sporządza się go, by łagodzić objawy bólów reumatycznych i leczyć wrzody żołądka a okłady ze zmrożonych liści kapusty stosuje się na stany zapalne i owrzodzenia.
Niestety kapusta jest ciężkostrawna i osoby z problemami układu pokarmowego powinny cieszyć się nią z umiarem. Należy też pamiętać, że spożywanie świeżej kapusty może blokować przyswajanie jodu, co może wpływać na nieprawidłową pracę tarczycy.
Kapusta jest prawdziwą bombą witaminową – może być spożywana świeża, kiszona lub kwaszona. Warto uwzględnić ją w swojej diecie.
To chętnie uprawiana w ogródkach roślina jednoroczna. Ma krótki okres wegetacji więc wysiewać go można aż do połowy sierpnia. Koper nie ma wielkich wymagań uprawowych, lecz najlepiej rośnie na słonecznym, osłoniętym od wiatru stanowisku. Lubi podłoże przepuszczalne i dobrze nagrzewające się. Dobrze aby przed siewem glebę spulchnić i wzbogacić, np. kompostując – w czasie wzrostu koper nie wymaga dodatkowego nawożenia, należy też pamiętać, sadząc go w towarzystwie innych roślin, że kumuluje azotany a więc należy być ostrożnym z nawożeniem azotowym. Koper ogrodowy nie powinien być siany obok i po roślinach z rodziny selerowatych. Wśród nich są np. lubczyk ogrodowy, kolendra, pasternak, seler korzeniowy i seler naciowy. Lubi natomiast towarzystwo pomidorów, ogórków, kapusty, marchewki, pietruszki, cebuli, grochu, fasoli, brokułu, kalafiora, sałaty, jarmużu.
Koper przeznaczany na przyprawę zbieramy w miarę wzrostu, stopniowo, zwykle po 5-6 tygodniach od siewu. Jeśli chcemy go użyć do przetworów, po zakwitnięciu roślin zbieramy całe rośliny, w tym baldachy kwiatowe i korzenie. Uprawiając koper na taki zbiór pamiętajmy, by przy wcześniejszym uszczykiwaniu liści zawsze pozostawiać górną część pędu, gdzie znajduje się stożek wzrostu – jeśli go usuniemy, roślina nie wypuści pędu kwiatostanowego i zacznie zamierać.
Wszystkie części kopru ogrodowego zawierają aromatyczny olejek eteryczny. Bogate są również w witaminy C, B1, B2 i PP, sole wapnia, fosforu, potasu i żelaza, a także karoten. Liście kopru dodawane są do potraw jako aromatyczna przyprawa, a starsze rośliny z owocującymi kwiatostanami do marynat i konserw. Olejki eteryczne wykorzystuje się jako koncentraty zapachowe w przemyśle spożywczym, kosmetycznym i farmaceutycznym. Nasiona kopru mają działanie lecznicze – działają moczopędnie, mlekopędnie, żółciopędnie, wiatropędnie oraz przeciwskurczowo, pobudzają pracę serca, obniżają ciśnienie -polecane są do picia w formie naparu.
Marchew należy uprawiać na glebach lekkich i przepuszczalnych, próchniczych i piaszczysto – gliniastych, średnio wilgotnych (zbyt sucha ziemia spowoduje słabe wykształcenie korzenia, nadmiar wody z kolei może powodować gnicie i pękanie korzenia). Dobrze jest odpowiednio przygotować podłoże – spulchnić, odchwaścić i oczyścić z kamieni a w razie potrzeby kompostować. Można też zastosować obornik ale wtedy marchew możemy wysiać dopiero w drugim roku po oborniku. Stanowisko pod uprawę powinno być słoneczne i przewiewne ponieważ wiatr utrudnia atakowanie roślin przez połyśnicę marchwiankę. Konieczne jest zmianowanie w uprawie marchwi dlatego należy zwrócić uwagę aby marchew lub inne warzywa korzeniowe powtarzały się na tym samym stanowisku nie częściej niż co 4 lata. Doskonale za to marchew się udaje na stanowiskach wcześniej zajętych przez warzywa cebulowe i dyniowate czy kapustne. Jeśli wysiewamy marchew po warzywach kapustnych, które wymagają obfitego nawożenia, nie musimy stosować dodatkowego zasilania. Nasiona marchwi wysiewa się wprost do gruntu, do wyznaczonych uprzednio rzędów od końca marca do czerwca. Niektóre wczesne odmiany marchwi można wysiewać pod niskimi osłonami lub w inspekcie. Nasiona wysiewa się na głębokości 1–2 cm, w rzędach co 15–30 cm. Po wzejściu roślin warto je przerywać i odchwaszczać. Dobrze jest też utrzymywać odpowiednią wilgotność podłoża i jeśli zachodzi taka potrzeba, dodatkowo podlewać.
W swoim składzie korzenie zawierają między innymi: błonnik, kwas foliowy, luteinę, witaminy (głównie karoteny i wit. A oraz wit. C i K), minerały (potas, sód, wapń, fosfor, magnez, siarka), cukry i pektyny. Ze względu na dużą zawartość karotenów i obecność luteiny, systematyczne spożywanie marchwi korzystnie wpływa też na wzrok, a duża ilość barwnika poprawia koloryt skóry i ułatwia opalanie. Marchew zawiera duże ilości witaminy A, oraz błonnik pokarmowy sprzyjający procesom trawienia i zapobiegający występowaniu chorób nowotworowych przewodu pokarmowego. Zawartość żelaza i kwasu foliowego działa krwiotwórczo, zapobiega niedokrwistości. Sok z marchwi jest polecany w leczeniu chorób skóry i oczu, anemii, reumatyzmie, cukrzycy, podawany dzieciom zapobiega zasiedlaniu przewodu pokarmowego przez pasożyty.
Ogórek lubi gleby lekkie, piaszczysto gliniaste, próchnicze, przepuszczalne. Ma duże wymagania nawozowe więc szykując stanowisko pod uprawę dobrze jest wzbogacić ziemię kompostem lub obornikiem. Jeśli gleba jest zbyt kwaśna, należy podsypać ją wapnem –optymalne pH ziemi dla ogórka to 6-7. Jest rośliną ciepłolubną więc dobrze sobie poradzi nawet na południowej wystawie pod warunkiem, że zostanie utrzymana właściwa wilgotność podłoża. Uprawa z siewu jest metodą najbardziej popularną i najtańszą jednoczenie. Siejemy na stałe miejsce, na głębokości ok. 2cm, po 2-3 nasiona razem. Aby zapewnić szybkie i równomierne wschody, dobrze aby ziemia była nagrzana – wierzchnia warstwa powinna mieć min. 12 ºC. Optimum wzrostu roślin otrzymamy w temperaturze 25-28 ºC. W okresie wzrostu ogórki należy zasilać co około dwa tygodnie, najlepiej nawozem zasobnym w potas. Można stosować wieloskładnikowe nawozy mineralne przeznaczone dla warzyw. Jeśli chcemy nawozić ogórki tylko naturalnie warto kompostować lub zasilać obornikiem, można też zasilać rośliny gnojówką z pokrzyw. Jeżeli w czasie wzrostu roślin zauważymy, że liście ogórków żółkną, łodygi są cienkie i włókniste, zaś owoce są zbyt jasne i czubate na końcach, świadczy to o niedoborze azotu w glebie.
Ogórek może być uprawiany po wszystkich roślinach z wyjątkiem rodziny dyniowatych (ogórek należy do tej grupy).
Ogórek lubi towarzystwo grochu, kapusty, sałaty, buraka ćwikłowego, selera, cebuli, bazylii, kopru, ogórecznika, nasturcji, czosnku, pietruszki, nagietka, słonecznika –uprawiany w ich towarzystwie ładnie rośnie i wydaje obfity plon. Plony będą bogatsze jeśli nie będziemy uprawiać go w sąsiedztwie rzodkiewki i ziemniaków.
Ogórek w 96% składa się z wody. Ogórki nie są zasobne w witaminy i minerały. Znajdziemy w nich niewielkie ilości witaminy C, K1 i witamin z grupy B, a także niewielkie ilości potasu, magnezu, miedzi i manganu. Najwięcej cennych substancji znajduje się w skórce ogórka dlatego ogórki pochodzące z biologicznych upraw zaleca się spożywać razem ze skórką. Ze względu na małą wartość kaloryczną i pomaganiu w usuwaniu nadmiaru wody z organizmu są doskonałym składnikiem diet odchudzających oraz oczyszczających z toksyn. Dzięki zawartości potasu ogórki poleca się przy wszystkich rodzajach chorób dróg moczowych, chorobach serca, którym towarzyszy opuchlizna i przy reumatyzmie. Zaleca się je ponadto przy zaparciach i cukrzycy. Lecznicze właściwości mają także pestki z ogórka. Można je wykorzystać do przygotowania naparu przeciwko zapaleniu nerek i zatrzymaniu moczu. Ogórek zawiera enzym askorbinazę, która niszczy witaminę C, teoretycznie jest więc niekorzystne łączenie ogórków z innymi warzywami. Za gorzki posmak ogórków odpowiada kukurbitacyna, która ma działanie antyrakowe. Występuje ona we wszystkich ogórkach, jednak najczęściej jej stężenie jest tak niskie, że nie wyczuwamy gorzkiego smaku. Zwiększa się, jeśli podczas uprawy ogórka pojawiają się długie okresy suszy, wahania temperatury oraz jeśli gleba jest uboga w azot.
Ogórki mają także swoje zastosowanie w kosmetyce – od setek lat uznawane są za naturalny środek kosmetyczny. Plasterki z ogórka pomagają na opuchnięte powieki, cienie pod oczami, a nawet leczą lekkie oparzenia, łagodzą podrażnienia, zmiękczają skórę, nawilżają, tonizują, odświeżają.
Ogórki zawierają związki, które działają alkalizująco, co oznacza, że posiadają zdolność odkwaszania organizmu.
Nowe odmiany ogórków (dot. odm. Zuzana, Alhambra, Orfeus) posiadają zdolność zawiązywania owoców beznasiennych co powoduje podwyższenie plonowania o ok. 30%. Są to tzw. odmiany partenokarpiczne.
Papryka jest rośliną jednoroczną. Możemy uprawiać ją w zarówno w gruncie, jak i pod osłonami. Najlepiej rośnie na stanowisku osłoniętym, zacisznym, słonecznym. Jest rośliną wybitnie światło i ciepłolubną. Jeśli chcemy uprawiać paprykę w ogrodzie, musimy zwrócić uwagę na odpowiedni dobór miejsca. Dobrze jest posadzić jakieś rośliny osłaniające – np. szpaler roślin jednorocznych, słoneczników lub kukurydzy, które osłonią naszą uprawę przed wiatrem. Należy je posadzić w odpowiedniej odległości, żeby nie zacieniały nam naszej uprawy. Nasiona wysiewamy w okresie od połowy marca do początku kwietnia w szklarni lub ciepłym inspekcie. Na przygotowanie rozsady gotowej do wysadzenia na grządki potrzebujemy 7-8 tygodni więc można przed jej wysadzeniem na grządki wysiać na nich sałatę lub rzodkiewkę, które zdążymy zebrać przed sadzeniem papryki.
Papryka lubi gleby żyzne, próchniczne, o dużej zawartości składników pokarmowych, wilgotne. Aby owoce były jędrne i uprawa się udała, dobrze jest utrzymywać wilgotność podłoża w granicach 70-80% -zwłaszcza w okresie zawiązywania i wzrastania owoców (papryka źle znosi nawet krótkotrwałe susze). Glebę należy odchwaszczać i spulchniać ale bardzo ostrożnie aby nie uszkodzić systemu korzeniowego tej wrażliwej rośliny. Papryka ma wysokie wymagania pokarmowe, zarówno pod względem zapotrzebowania na azot, fosfor i potas. Możemy nawozić glebę przed wysadzeniem rozsady, pamiętając o tym, by nawozy zawsze dokładnie wymieszać z wierzchnią warstwą gleby. Jeśli prowadzimy uprawę w tunelu, można położyć grubszą folię jako ściółkę. W pielęgnacji ważne jest usunięcie pierwszego zawiązku owocu, wyrastającego w miejscu rozgałęziania się pędu głównego –jego wzrost następuje bardzo szybko i zabiera roślinie dużo minerałów i wody, co spowolni rozwój rośliny. Robimy to delikatnie bo papryka jest bardzo krucha. Papryka należy do rodziny psiankowatych, nie sadzimy jej wiec na stanowisku po innych roślinach z tej rodziny – pomidorach i ziemniakach. Jeśli uprawiamy w tunelu tylko paprykę i pomidory i nie mamy możliwości zmianowania, możemy na przykład przenieść co kilka lat tunel w inne miejsce lub, jeśli nie mamy takiej możliwości, wymienić ziemię na głębokość około 20-25 cm. Można też odizolować grunt grubszą folią, a uprawę prowadzić w ustawionych foliowych pierścieniach z podłożem. Ewentualnie, jeśli wymienione rozwiązania z jakichś względów nie mogą być stosowane, można jesienią zastosować chemiczne odkażanie gleby. Papryka dobrze rośnie w towarzystwie ogórków, pomidorów i kalarepy. Nieodpowiednim sąsiedztwem jest dla niej fasola. Należy też unikać uprawy obok roślin z rodziny krzyżowych, takich jak rzodkiew, rzodkiewka czy rośliny kapustne, ponieważ są one antagonistyczne w stosunku do papryki i opóźniają jej kwitnienie.
Papryki mają wspaniały smak, a także duże właściwości odżywcze i zdrowotne. Są bogatym źródłem cukrów, soli mineralnych ( między innymi wapnia i potasu), tiaminy, ryboflawiny i kwasu nikotynowego. Zawierają duże ilości witamin A, E i C oraz beta-karotenu. Zawartość witamin i składników odżywczych jest różna w zależności od koloru papryki. Najwięcej witaminy C i beta-karotenu jest w papryce czerwonej. Żółta jest doskonałym źródłem luteiny i zeaksantyny, które dobrze wpływają na wzrok. Zielona jest źródłem witaminy E i kwasu foliowego. Jedzenie papryki pomaga obniżyć ciśnienie krwi i chroni przed chorobami układu krążenia. Jest ona źródłem przeciwutleniaczy, które chronią organizm przed szkodliwym działaniem wolnych rodników. Wzmacnia też odporność i reguluje przemianę materii. Paprykę możemy jeść na surowo, w postaci sałatek i surówek, lub w postaci gotowanej, duszonej, pieczonej czy grillowanej. Możemy też przygotowywać z niej pyszne przetwory na zimę. W odróżnieniu od wielu innych warzyw, nawet duszona czy gotowana papryka zachowuje większość wartości odżywczych. Oprócz odmian słodkich, są również odmiany ostre. Niektóre mogą być uprawiane jako rośliny wieloletnie. Zawierają one kapsaicynę – alkaloid pobudzający perystaltykę jelit i wydzielanie soków żołądkowych, który jest też odpowiedzialny za pikantny smak papryki (najbardziej pikantne są pestki). Ostre odmiany są doskonałym dodatkiem do potraw mięsnych i warzywnych. Dodaje się je do pikantnych zup i sosów. Potrawy z ich dodatkiem wykazują działanie rozgrzewające, dlatego warto je spożywać w okresie zimowym.
Korzeń pasternaku bardzo przypomina pietruszkę – oba warzywa łatwo ze sobą pomylić. Różni je ukształtowanie rozety, z której wychodzą liście – u pasternaku granica rozety jest widocznie zaznaczona, brzeg jest lekko zaokrąglony a sama rozeta lekko zapadnięta wgłąb korzenia – u pietruszki rozeta jest widocznie wychodząca z korzenia i nie tak regularna w kształcie. Najłatwiej odróżnić oba warzywa po liściach (lecz sprzedawane są zazwyczaj bez nich) –pasternak ma liście mniej postrzępione, większe i kwitnie na żółto. Smakowo też się różnią – pasternak jest słodszy i ma lekko orzechowy smak dlatego można go używać także jako przyprawę, a sam korzeń jest większy niż u pietruszki i bardziej miękki.
Ma dużo wartości odżywczych oraz wysoką zawartość błonnika.
Pasternak lubi stanowiska słoneczne a gleby żyzne, próchniczne, dobrze przekopane, o gruzełkowatej strukturze. Jest odporny na niskie temperatury, zimuje w gruncie, dlatego można go wysiać także późną jesienią.
Pasternak sieje się bezpośrednio do gruntu od końca lutego do połowy kwietnia lub późną jesienią październik – listopad. Długo kiełkuje więc trzeba się uzbroić w cierpliwość (ok. 2 – 4 tyg w zależności od warunków). Nie należy go uprawiać na miejscu po innych korzeniowych. Rośliny należy przerwać gdy mają kilka liści, pozostawiając 7-8 cm puste miejsca. Należy zwrócić uwagę na odpowiednie nawadnianie – zwłaszcza w okresie wzrostu korzenia. W pielęgnacji uprawy ważne jest również spulchnianie międzyrzędzi i odchwaszczanie. Pasternak można wykopać i przechowywać w suchym ciemnym miejscu lub zostawić w gruncie i sukcesywnie wybierać – jest odporny na niskie temperatury i dobrze się przechowa.
Pasternak ma wiele wartości odżywczych – zawiera magnez, żelazo, potas, fosfor i wapń oraz witaminy A, B1, B2, C, PP. Przyśpiesza trawienie, pobudza apetyt, działa moczopędnie dlatego jest polecany przez specjalistów zdrowego żywienia. Doskonały na susz jako przyprawa.
Pietruszkę wysiewamy bezpośrednio do gruntu, na miejsce stałe ponieważ źle znosi przesadzanie. Do siewu wybieramy miejsce słoneczne, ciepłe a glebę próchniczą –nie za lekką i nie za ciężką, przepuszczalną (nie może być podmokła ponieważ pietruszka źle znosi zarówno nadmiar jak i niedobór wody). Ziemia nie może być kwaśna, najlepiej by była zbliżona do odczynu obojętnego. Pietruszkę siejemy w drugim roku po oborniku -dobrze jest glebę głęboko zaorać na jesieni a nawożenie uzupełnić nawożeniem mineralnym. Po wschodzie siewek rośliny należy przerwać. Zwykle praktykuje się wysiewanie pietruszki razem z rośliną wskaźnikową (w 3–5%), która wytyczy przyszłe rzędy, np. rzodkiewka, kalarepa, sałata i mak.
Konieczne jest zmianowanie –unikać należy upraw po ziemniakach, marchwi, grochu, pomidorach, cebuli a także samej pietruszki. Poleca się uprawę na stanowiskach, na których wcześniej uprawiane były zboża (z wyjątkiem owsa) oraz warzywa dyniowate. Pietruszkę możemy zbierać po wykształceniu korzenia, na jesieni, nać pietruszki możemy zbierać od wiosny do jesieni.
Pietruszka zwyczajna jest bogata w prowitaminę A, witaminę C, sole mineralne i żelazo. Zawarte w pietruszce witaminy i minerały (wapń, magnez i potas) pozytywnie wpływają na krążenie krwi, a żelazo pomaga zwalczać anemię. Pietruszka pomaga również usuwać toksyny z organizmu. Właściwości pietruszki dotyczą także menstruacji. Pomaga wywołać spóźnioną miesiączkę, wzmacnia krwawienie. Pietruszka zwyczajna to również sprawdzony sposób na bóle menstruacyjne. Jej działanie rozkurczające dobrze wpływa na mięśnie miednicy. Wywar z pietruszki polecany jest na problemy z pęcherzem, prostatą i nerkami. Korzeń pietruszki ma właściwości moczopędne i jest stosowany w obrzękach i problemach z zatrzymaniem płynów w ciele.
Pomidory wysiewa się w końcu marca i na początku kwietnia do skrzynek, małych inspektów lub doniczek, najlepiej w szklarni, tunelu foliowym lub na domowym parapecie. Siejemy do odpowiednio przygotowanego podłoża. Może to być specjalna ziemia do siewu, kupiona w sklepie ogrodniczym lub podłoże przygotowane samodzielnie na bazie ziemi kompostowej lub podłoża torfowo-kompostowego. Nasiona należy wysiać równomiernie, przykrywając je cienką warstwą ziemi. Zwilżamy podłoże i staramy się utrzymać temperaturę ok. 22-25º C w dzień i 15-20º C w nocy aż do wschodu siewek. Aby utrzymać odpowiednia temperaturę oraz wilgotność można przykryć skrzynki folią ale trzeba pamiętać o codziennym odkrywaniu i wietrzeniu. Po wschodach folię usuwamy, a temperaturę obniżamy do 16-20°C, pamiętając cały czas o regularnym nawilżaniu ziemi. Gdy siewki rozłożą liścienie i ukażą się pierwsze liście, przeprowadza się pikowanie.
Pikowanie pomidorów to po prostu przesadzenie siewek rosnących w skrzyneczce do oddzielnych doniczek, w których rośliny będą mogły dalej się rozwijać. Do przesadzenia należy wybrać siewki najzdrowsze. Tak przygotowana rozsada będzie gotowa do dalszej uprawy. Przed przesadzeniem jej do gruntu powinno się ją zahartować, to znaczy trzeba zmniejszyć jej podlewanie a w końcowej fazie zupełnie zaprzestać podlewania. Trzeba odpowiednio wietrzyć szklarnię lub inspekt. Przesadzając, należy uważać aby system korzeniowy nie został uszkodzony.
Pomidory najlepiej sadzić do wilgotnej gleby i przy pochmurnej pogodzie. Od chwili posadzenia rośliny do jej przyjęcia się należy ją podlewać obficie lecz co kilka dni, uważając aby nie moczyć samej rośliny. Wybierajmy do wysadzenia stanowisko słoneczne, osłonięte od wiatru. Podłoże powinno być przepuszczalne.
W szerszej produkcji musimy pamiętać, że pomidory możemy uprawiać dopiero w drugim roku po oborniku oraz że pomidorów nie należy sadzić na miejscu, w którym rosły inne rośliny psiankowate np. ziemniaki, papryka, bakłażan a także same pomidory z uwagi na zagrożenie chorobami oraz wyczerpanie składników pokarmowych z gruntu przez te głęboko korzeniące się rośliny. Pomidory dobrze jest uprawiać na stanowiskach, na których uprzednio uprawialiśmy kapustę, cebulę, groch, fasolę lub ogórki.
Pielęgnacja pomidorów zależna jest od odmiany. Odmian niskich nie przycinamy ani nie umieszczamy przy nich palików. Natomiast odmiany wysokie przycinamy aby przyspieszyć owocowanie i uzyskać większe owoce. Cięcie pomidorów polega na pozostawieniu pędu głównego i obcinaniu wszystkich bocznych. Możemy też przeprowadzić tak zwane ogławianie czyli obcięcie głównego pędu nad 3-5 gronem zabieg ten przeprowadzamy w celu uzyskania szybszego owocowania. Cięcie przeprowadzamy zawsze w godzinach popołudniowych, przy suchej, ciepłej i słonecznej pogodzie, ponieważ wtedy rany goją się najszybciej. Musimy też usuwać z naszych zagonów wszystkie liście suche, przebarwione lub zaatakowane przez szkodniki.
Pomidory będą nam pięknie rosły, kwitły i owocowały jeśli je dokarmimy np. nawozem z pokrzywy, zwanym gnojówką. Jego przygotowanie nie jest skomplikowane a znacząco odżywią nasze roślinki. Poza tym jest to nawóz ekologiczny. Pokrzywy są bogate w takie składniki jak azot, potas i magnez, żelazo, wapń, krzem, mangan, cynk, kwasy organiczne i sole mineralne.
Najwięcej składników pokarmowych zawierają pokrzywy, które nie kwitną. Potrzebujemy: 1kg pociętej pokrzywy, 10 litrów wody oraz plastikowego wiaderka. Pociętą pokrzywę umieszczamy w wiaderku zalewamy wodą i pozostawiamy do sfermentowania na czas od jednego do dwóch tygodni – w zależności od pogody (wysoka temperatura przyśpieszy proces fermentacji). Raz dziennie mieszamy dokładnie zawartość wiaderka, co pozwala przyśpieszyć proces fermentacji. Nawóz z pokrzyw podczas fermentacji wydaje ostry nieprzyjemny zapach i mocno się pieni. Warto dodać do niego mączkę skalną, co złagodzi jego silną woń, wzbogacając go dodatkowo w potas. Podobnie na złagodzenie zapachu zadziałają kwitnące rośliny kozłka lekarskiego. Gdy płyn przestaje się pienić, mamy gotowy nawóz. Używamy go dopiero po rozcieńczeniu w proporcjach 1:10. Możemy nawozić tym płynem nasze pomidory co dwa tygodnie, poprawi to nie tylko kondycję roślin ale także uodporni je na choroby i szkodniki.
Pomidor jest jednym z najbardziej popularnych warzyw uprawianych zarówno w szerszej produkcji jak i w naszych ogródkach. C, K, E, B1, B2, B3, B6, kwasu foliowego i biotyny. Zawierają także wiele składników mineralnych: potas, sód, fosfor, magnez, wapń, żelazo, miedź, cynk, mangan. Ale przede wszystkim pomidory są niezwykle bogate w likopen, cenny antyutleniacz, który nadaje ich owocom czerwony kolor. a także przeciwdziała powstawaniu raka prostaty. Pomaga też w leczeniu cukrzycy, reumatyzmu, zapalenia stawów oraz jelita grubego i żołądka. Pomidor jest niskokaloryczny więc często polecany jest przez dietetyków i specjalistów zdrowego żywienia. Jednak aby skorzystać ze wszystkich jego dobrodziejstw, najlepiej aby uprawiany był ekologicznie bez nadmiaru nawozów i preparatów chemicznych dlatego warto sięgać po odmiany z odpornościami na choroby.
Pomidory spożywamy świeże, jako dodatek do potraw i sałatek a także w formie przecierów czy soków. Można je także wekować.
Por należy do roślin cebulowych. Jest to gatunek, który głównie uprawiamy z rozsady. Można go także uprawiać siejąc bezpośrednio do gruntu. Jest prosty w uprawie, nie ma specjalnych wymagań glebowych – ważne aby gleba była zasobna w próchnicę. Siejąc nasiona na rozsadniku lub w pojemnikach zwracajmy uwagę aby siewki miały odpowiednią temperaturę – dla kiełkowania jest to już 3-4ºC ale w okresie wzrostu należy roślinie zapewnić 15-20ºC. Gdy sadzonki mają 8 tygodni, można je sadzić do gruntu. Przed wysadzeniem należy sadzonki zahartować – ograniczyć podlewanie i wystawić na zewnątrz.
Przy wysiewie wprost do gruntu uprawa jest mniej wymagająca. Nasiona siejemy w rzędach, zachowując odległość między rzędami na 30cm. Po wzejściu rośliny przerywamy na odległość 10cm dla odmian wczesnych i 15 cm dla odmian późnych, jeśli zbiór planujemy na wiosnę w kolejnym roku, zostawmy odstęp 20cm. Jeśli chcemy przyśpieszyć wzrost roślin możemy je przykryć agrowłókniną, należy jednak pamiętać o wietrzeniu, podlewaniu, regularnym odchwaszczaniu i spulchnianiu gleby (por bardzo nie lubi zaskorupiałej ziemi). Por ma średnie wymagania pokarmowe – duże zapotrzebowanie na azot i średnie na fosfor i potas.
W uprawie ogródkowej por dobrze reaguje na kompostowanie i nawozy zielone. Por lubi towarzystwo selera, pomidorów, cebuli, kapusty i marchwi oraz ziół więc warto go uprawiać na sąsiednich grządkach ale źle znosi uprawę z fasolą i grochem. Nie należy go także uprawiać na tym samym miejscu co inne rośliny cebulowe natomiast dobrze się udaje po dyni czy sałacie.
Odmiany wczesne porów zbiera się od lipca do września, odmiany późne zbiera się od października do listopada oraz zimą i wiosną przyszłego roku (gdy odmiany są odporne na niskie temperatury – mrozy tj. od -15ºC do -20ºC i można pozostawić je w gruncie na zimę).
Por jest bogatym źródłem witamin A, C, E, PP, witamin z grupy B oraz wapnia, fosforu, potasu, sodu, żelaza i siarki. Ma właściwości bakteriobójcze oraz oczyszczające, reguluje poziom cukru we krwi oraz złego cholesterolu. Dobrze wpływają na układ odpornościowy, oddechowy i trawienny. Jest warzywem niskokalorycznym. Polecany jest przez dietetyków i specjalistów zdrowego żywienia. Można go spożywać na surowo a także gotować lub dusić. Warto po niego sięgać ponieważ odkwasza organizm. Na surowo może mieć ostry smak (zwłaszcza jego zielona część) jednak po ugotowaniu łagodnieje. Warto po niego sięgać w przeziębieniach, pomaga także oczyszczać krew więc można stosować go jako okład na skaleczenia.
Uprawę poziomki na rozsadę powinno się prowadzić w szklarni, na rozsadniku. Nasiona wysiewa się w rzędach, po wzejściu siewek konieczne jest przerywanie. Uprawiając poziomki w rzędach trzeba zachować odpowiednią odległość rzędów –przy pielęgnacji ręcznej jest to 40-60cm.
Poziomka nie ma specjalnych wymagań glebowych, podłoże jednak powinno przepuszczalne (ale nie za lekkie aby substancje odżywcze nie uciekały z wodą), miejsce słoneczne aby owoce były słodsze i ładniej się wybarwiły. Najlepiej aby ziemia była lekko kwaśna – dobra jest ziemia przemieszana z torfem i piaskiem w stosunku 1:1:1. Temperatura pomieszczenia powinna wynosić 20–24°C. Ziemię lekko się ugniata, a następnie przysypuje cienką warstwą piasku. Pojemniki można dodatkowo nakryć perforowaną folią. Ziemię należy podlewać obficie do momentu pojawienia się roślin. Później nawadnianie się ogranicza, aby nie doprowadzić do porażeń przez choroby. Po wytworzeniu 2–3 liści właściwych poziomki pikuje się do skrzynek w rozstawie 2 x 2 cm. Po kilku tygodniach można je umieszczać w większej rozstawie – 4 x 4 cm. Na początku maja należy zahartować rośliny, a kilka dni później wysadzić na miejsce stałe. Jeśli siew przypada wiosną, plantacja zakładana jest latem, jeśli planujemy wysiew latem, plantacje założymy dopiero jesienią. Owocowanie uzyskuje się przeważnie w następnym roku.
Na wielu plantacjach sadzi się poziomki na agrotkaninach, głuszących chwasty. Ściółkowanie pozwala także na uzyskanie czystych owoców. Najlepiej, gdy poziomki rosną w jednym miejscu maksymalnie trzy lata.
Poziomki bogate są w sole mineralne (żelazo, fosfor, potas, wapń), witaminy, szczególnie witaminę A i C, kwasy cytrynowy, jabłkowy i salicylowy. Polecane są przez dietetyków i specjalistów zdrowego żywienia. Poprawiają przemianę materii, zapobiegają miażdżycy oraz stanom zapalnym jamy ustnej i gardła. Ziele i suszone owoce wykorzystywane są w medycynie ziołowej, dzięki zawartości związków flawonowych, glikozydów i garbników (ok. 10%). Ponadto używane są w kosmetyce, w produktach stosowanych na cerę, często w postaci maseczek odżywczych.
Rzodkiewkę w zależności od odmiany można uprawiać pod osłonami lub w gruncie. Pamiętajmy, aby dobrze dostosować wybór odmiany do planowanej uprawy. Odmiany wczesne polecane są do uprawy wiosennej, wysiane za późno wybiją w pęd kwiatostanowy, zaś odmiany do uprawy całosezonowej w gruncie można wysiewać od wczesnej wiosny do końca okresu wegetacji tj. do sierpnia – września. W naszej ofercie, znajdują się nasiona odmian, które polecamy do uprawy przez cały sezon wegetacyjny, także latem. Odmiany te są odporne na wybijanie w pędy kwiatostanowe, co pozwala cieszyć się tą smaczną nowalijką dłuższy czas. Rzodkiewka wymaga stanowiska słonecznego, o glebie lekkiej, przepuszczalnej, zasobnej, o niskiej zawartości azotu. Zalecana rozstawa dla uprawy rzodkiewki wynosi od 10 do 20 cm między rzędami i od 2 do 4 cm w rzędach.
Rzodkiewkę należy podlewać regularnie ale niezbyt obficie. Nieregularne podlewanie może spowodować pękanie korzeni, zaś zbyt obfite – przerost liści kosztem rozwoju korzeni. Pozostawiona zbyt długo w gruncie sparcieje dlatego dobrze jest zbierać rzodkiewkę gdy tylko dojrzeje. Nie należy uprawiać jej na miejscu po roślinach kapustnych z uwagi na wysoki poziom azotanów w podłożu.
Uwaga ! żółte przebarwienia na liściach mogą oznaczać zbyt wysoki poziom azotanów w glebie.
Rzodkiewka jest źródłem witaminy C, witamin z grupy B oraz wapnia, fosforu i żelaza. Wapń odpowiada za budowę kości więc działa wspomagająco w osteoporozie, żelazo wzmacnia system odpornościowy, zwalcza anemię a potas odpowiada za regulację ciśnienia krwi polecany jest więc w chorobach nadciśnienia, dotlenia mózg więc wpływa wydatnie na koncentrację. Rzodkiewka jest niskokaloryczna, pobudza łaknienie i trawienie, wspomaga pracę wątroby i jelit ponadto działa bakteriostatycznie i grzybobójczo (jak antybiotyk).
W medycynie naturalnej rzodkiewkę stosuje się przy kamieniach nerkowych, krzywicy, anemii, artretyzmie, demineralizacji organizmu i reumatyzmie. Ponieważ rzodkiewka zawiera związki siarki może pomagać w walce z łamliwością włosów i paznokci. Spożywamy ją świeżą jako dodatek do sałatek, twarożków czy krojoną na kanapki, możemy ją dodać również do chłodników – zup podawanych na zimno.
Sałata jest łatwa w uprawie. Dobrze jest przygotować podłoże na jesieni nawożąc obornikiem – wtedy wcześniej dojrzewa i jest lepszej jakości. Gleba pod uprawę sałaty powinna być gliniasto-piaszczysta lecz nie za lekka – sałata ma płytki system korzeniowy i potrzebuje podłoża, z którego nie ucieka woda i składniki odżywcze. Wysiewa się ją od wczesnej wiosny do późnego lata gdyż ma krótki okres wegetacji. Najlepiej wysiewać ją w rzędach i przerywać rośliny aby zostawić miejsce na rozwój rośliny. Ponieważ ma płytki system korzeniowy potrzebuje systematycznego nawadniania – gleba jednak nie może pozostawać mokra aby główki nie gniły, poza tym brak wody powoduje gorzknienie liści. Zbiór sałaty powinien nastąpić gdy liście urosną do odpowiedniej wielkości. W przypadku sałat masłowych, kruchych oraz tzw. fryzowanych zbiór stanowią całe główki – wycinamy głowy ok 2cm nad ziemią. Przy sałatach liściowych polecany jest zbiór liściowy – odrywamy sukcesywnie listki zaczynając od najstarszych. Pozostała w ziemi część wykształci nowe liście i wtedy zbiór można powtórzyć.
Sałata ma skłonność do kumulowania azotanów, więc nie zalecane jest nawożenie pogłówne sałaty nawozami azotowymi. Dobrze przygotowana gleba jesienią, powinna zaspokoić potrzeby nawozowe sałaty w uprawie.
Sałata składa się w 90% z wody ale zawiera sporo składników odżywczych: witaminy grupy B oraz mikroelementy jak sód, potas, magnez, wapń, mangan, żelazo, kobalt, miedź, cynk, fosfor, fluor, jod. Jest także cennym źródłem karotenu, który jest silnym antyoksydantem i chlorofilu. Ma działanie odtruwające, oczyszczające i odkwaszające, zawiera błonnik i celulozę – wspomaga trawienie -dlatego polecana jest przez dietetyków i specjalistów zdrowego żywienia jako podstawa sałatek, dodatek do kanapek czy rozmaitych potraw.
Istnieje wiele odmian sałaty – różnią się one nie tylko kształtem i wielkością liści ale również smakiem – np. sałata masłowa ma delikatny smak a sałata lodowa dłużej zachowuje świeżość z kolei sałata rzymska jest słodsza niż sałata masłowa.
Seler jest roślina dwuletnią. Ma dość duże wymagania glebowe i nawozowe. Najlepiej jest go uprawiać w pierwszym roku po oborniku lub na glebie kompostowanej na wiosnę. Stanowisko powinno być słoneczne ale gdy ziemia jest dobrze nawilżona, uprawa uda się także w lekkim zacienieniu. Lubi glebę żyzną, próchniczą, wilgotną (ale nie podmokłą) o odczynie obojętnym. Nie najlepiej reaguje na wapnowanie więc jeśli nie przygotowaliśmy podłoża pod uprawę jeszcze na jesieni to lepiej jest kompostować.
Seler wysiewa się w lutym-marcu na rozsadniku lub do skrzynek. Gdy siewki podrosną i będą miały 3-4 liście można je sadzić w małe doniczki lub na rozsadę w rozstawie 5×5 cm należy jednak zrobić to bardzo ostrożnie aby nie uszkodzić korzenia – seler jest bardzo wrażliwy. Gdy miejsce docelowe, do gruntu. Pielęgnacja uprawy polega na odchwaszczaniu i podlewaniu –odpowiednia wilgotność podłoża jest bardzo ważna dla wykształcenia korzenia.
Ponieważ seler ma duże wymagania odżywcze, dobrze jest w okresie wzrostu nawozić go wieloskładnikowym nawozem z mikroelementami. Dobrym przedplonem dla selera są warzywa kapustne. Nie zaleca się uprawy selera w miejscu gdzie wcześniej rosły inne korzeniowe jak marchewka czy pietruszka –mogą one powrócić na stanowisko dopiero po 4 latach. Seler dobrze reaguje na towarzystwo ogórka, kalafiora czy cebuli dymki na sąsiednich grządkach.
Seler korzeniowy jest bogaty w sole mineralne, przede wszystkim fosfor, wapń i żelazo, witaminy A, B1, B2, B6, PP, E, C oraz 9 ważnych aminokwasów i kwas foliowy. W swoim składzie zawiera także olejki eteryczne nadające smak i aromat oraz wspomagające procesy trawienne, a także flawonoidy i śluzy. Ma działanie przeciwzapalne, wspomaga walkę z nadciśnieniem tętniczym, obniża zły cholesterol, może zapobiegać zawałom serca i udarom, wzmacnia układ nerwowy, pobudza łaknienie i poprawia przemianę materii zapobiegając zaparciom. Sok z selera ma działanie moczopędne, rozpuszcza złogi i kamienie. Ma właściwości lecznicze w skazie moczanowej, artretycznej i reumatycznej. Kwas foliowy polecany jest kobietom w ciąży gdyż zapobiega poronieniom oraz wpływa na prawidłowy rozwój płodu. Stosowany zewnętrznie ponoć leczy odmrożenia – stosuje się wywar z łodyg i korzenia biorąc 250g korzenia i gotując w 1 litrze wody przez okres pół godziny, następnie robimy okłady.
Seler jest uważany za afrodyzjak, dzięki zawartości potasu i asparaginy, wzmagających popęd płciowy. Preparaty z selera rozszerzają naczynia krwionośne, wzmagają ukrwienie nerek i narządów płciowych, zwiększają wrażliwość stref erogennych, co nasila odczuwanie doznań seksualnych. Polecane są zarówno napary jak i olejki czy nalewki (najsilniej działają wyciągi z nasion selera) – preparaty te zwiększają libido i działają przeciw nerwicowo.
Seler można spożywać na surowo jako dodatek do surówek a także gotować czy smażyć (pokrojony w plastry lub w słupki doskonale będzie udawał frytki).
Słonecznik jest rośliną jednoroczną. W zależności od odmiany osiąga wysokość 50 -200cm. Uprawiany jest dla ozdoby oraz na nasiona.
Słonecznik najlepiej jest wysiać od razu na miejsce docelowe, do gruntu. Lubi miejsca słoneczne, osłonięte od wiatru, glebę żyzną, dobrze nawiezioną, bogatą w składniki odżywcze, umiarkowanie wilgotną. Nasiona umieszczamy na głębokości 2-3cm, po kilka w jednym miejscu a po wzejściu siewek przerywamy. Można nasionom pomóc, wybierając zdrowe, duże sztuki i umieszczając je w lekko wilgotnym ręczniku papierowym na kilka dni aż do momentu pęknięcia nasion i pokazania się kiełków. Kiełkujące dopiero posadzić do gruntu co pomoże w otrzymaniu silnych siewek i dalszej uprawie. Rośliny należy sadzić, zostawiając im miejsce na wzrost – odmiany niskie w odległości 25x50cm a odmiany wysokie w rozstawie 50x75cm. Podczas wzrostu rośliny (po wytworzeniu dwóch par liści) dobrze jest ją dokarmiać –potrzebuje potasu, boru i molibdenu dlatego warto użyć nawozu wieloskładnikowego z mikroelementami.
Słoneczniki lubią wodę ale zbyt duża jej ilość może luzować podłoże co może prowadzić do przewracania się roślin a także do gnicia systemu korzeniowego. Potem pozostaje już czekać na ozdobne kwiaty i zbiór, który nastąpić powinien w chwili gdy kwiat z żółtego staje się brązowy. Wtedy należy uciąć głowę słonecznika w miejscu gdzie zaczyna się łodyga.
Nasiona słonecznika są bogatym źródłem witamin A, D i E a także pierwiastków takich jak żelazo, magnez, wapń, potas, cynk a także kwasu foliowego, nienasyconych kwasów tłuszczowych, beta karoten i flawonoidy. Zawartość tłuszczu w ziarnach (ponad 40%) oraz jego właściwości sprawiają, że słonecznik jest rośliną tak chętnie uprawianą na olej. Najzdrowszy jest ten tłoczony na zimno – wtedy nie traci swoich właściwości. Oleje posiadają kwas linolowy, sterole, witaminę E, bogate są także w alfa – tokoferol pozytywnie wpływający na układ oddechowy; działa przeciwzapalnie i zwiększa wydolność płuc. Przyczynia się również do zwiększenia odporności, wspomaga pracę serca, układu pokarmowego, krwionośnego i nerwowego. Wapń zawarty w pestkach słonecznika wzmacnia kości i zęby, chroni serce, łagodzi objawy alergii. Magnez uspokaja, poprawia koncentrację, niweluje poziom stresu i obniża ciśnienie krwi. Witamina A poprawia koloryt skóry oraz sprawia, że lepiej widzimy o zmroku., tzn. zapobiega „kurzej ślepocie”. Słonecznik, to również bogate źródło łatwo przyswajalnego żelaza, które bierze udział w rozprowadzaniu tlenu do wszystkich komórek.
Kwiaty słonecznika wykorzystywane są także w przemyśle farmaceutycznym –produkuje się z nich preparaty przeciwgorączkowe i przeciwmalaryczne a także wykorzystywane są w kosmetyce – z uwagi na swoje właściwości olej wpływa przeciwzapalnie, łagodząco, leczniczo, nawilżająco i odżywczo na skórę.
Ziarna słonecznika można dodawać do sałatek albo traktować jako zdrową przekąskę natomiast olej można wykorzystać na wiele sposobów – można go dodawać do sałatek, używać do smażenia czy pieczenia. Warto także używać go do masażu ciała, dodając do niego kilka kropli swojego ulubionego olejku eterycznego. Ciekawe właściwości terapeutyczne daje również ssanie oleju –metoda oczyszczania polecana w medycynie naturalnej i ajurwedzie, propagowana przez autorytety w dziedzinie zdrowego stylu życia. Metoda ta jest polecana także przez lekarzy, udowodniono bowiem naukowo, że ssanie oleju działa bakteriobójczo i oczyszczająco na jamę ustną (bakterie zostają uwięzione z oleistej membranie i wydalone w chwili wyplucia oleju – oleju, który używamy do ssania nie należy połykać). Próchnica zębów, choroby dziąseł, niedokładne mycie zębów powodują, że bakterie i grzyby namnażają się w jamie ustnej, powodując wiele chorób układu wewnętrznego. Ssanie oleju pomaga im zapobiec a także leczyć powstałe schorzenia.
Szczypiorek jest rośliną wieloletnią. Prowadząc uprawę z nasion, zwróćmy uwagę aby wybrać odpowiednie miejsce – nasłonecznione, ciepłe chociaż w półcieniu uprawa też może się udać. Lubi podłoża żyzne, próchnicze, lekko zasadowe. Z powodzeniem uprawę można prowadzić w pojemnikach i donicach. Dobrze jest odpowiednio przygotować podłoże do uprawy i siać w drugim roku po oborniku. Szczypiorek ma wysokie wymagania jeśli chodzi o wapń więc jeśli odczyn gleby jest lekko kwaśny należy ją wapnować.
Nasiona wysiewa się do gruntu już pod koniec marca, z powodzeniem można też szczypiorek wysiewać już w lutym pod osłonami z folii, pamiętając o wietrzeniu. Siejemy w rzędach, przerywając rośliny w odpowiedniej odległości –szczypiorek tworzy gęste kępy i musi mieć miejsce na rozrost. Rzędy powinny być odległe o 30cm od siebie a wschodzące rośliny przerywamy, zostawiając tylko te rośliny, które rosną w odległości 15cm od siebie. Bardzo ważne jest utrzymanie uprawy bez chwastów – np. perz przerastający kępki bywa trudny do usunięcia – dlatego najważniejsze zabiegi pielęgnacyjne w uprawie szczypiorku to odchwaszczanie, spulchnianie oraz odpowiednie nawadnianie – szczypiorek wprawdzie dobrze znosi suszę ale jest wtedy mniej soczysty. W czasie uprawy należy także ścinać kwiatostany aby nie osłabiać roślin. Zbiór szczypiorku uprawianego w gruncie rozpoczyna się w drugim roku uprawy. Polega on na ścinaniu liści nożem tuż przy powierzchni ziemi. Po zbiorze liście odrastają i uzyskuje się kolejny plon. Można go uprawiać na tym samym miejscu przez 4 lata.
Uprawę szczypiorku zaleca się nie tylko ze względu na jego właściwości odżywcze ale i na kuliste, ozdobne kwiatostany, które mogą być ozdobą każdego ogrodu a także ze względu na to, że sąsiedztwo szczypiorku, podobnie jak czosnku, uchroni sąsiadujące rośliny od chorób i szkodników.
Szczypiorek jest bogatym źródłem witaminy C a także wapnia, żelaza, magnezu, sodu, fosforu i potasu. Przyśpiesza trawienie, poprawia apetyt i reguluje ciśnienie krwi. Szczypiorek można podawać jako dodatek do jaj, sosów, sałatek oraz twarożku i kanapek. Wg opinii niektórych kucharzy, zamrożony utrzymuje swoje właściwości smakowe i wartości odżywcze.
Szczaw jest rośliną wieloletnią. Jest rzadko uprawiany –najczęściej są to niewielkie uprawy ogrodowe. Nie jest rośliną wymagającą, jest łatwy w uprawie. Dobrze jest odpowiednio przygotować podłoże – nasiona wysiewając w drugim roku po oborniku. Szczaw lubi stanowiska słoneczne ale ładnie rośnie także w półcieniu. Gleba powinna być zasobna, żyzna, próchnicza, wilgotna, łatwo nagrzewająca się, o odczynie obojętnym lub lekko kwaśnym. Konieczne jest spulchnienie podłoża.
Nasiona siejemy wprost do gruntu, w marcu – kwietniu w rzędach w odległości 30-40cm, po wzejściu siewek i przerwaniu należy pozostawić rośliny w odległościach 10-15cm. W uprawie jesiennej możemy wysiewać nasiona w pierwszej połowie sierpnia. W pierwszym okresie wzrostu należy zadbać o odchwaszczenie i odpowiednie nawodnienie roślin. Dobrze jest usuwać powstające kwiatostany aby zapobiec twardnieniu liści. Liście zbiera się w miarę dorastania, ucinając je u nasady. Na jednym stanowisku szczaw można uprawiać przez 3 lata.
Mimo, że często traktowany jest jak chwast, szczaw ma wiele wartości odżywczych – jest cennym źródłem witaminy A, C, B6, zawiera kwas foliowy, tiaminę, ryboflawinę, niacynę a także wapń, fosfor, żelazo, magnez, potas, sód i cynk. Ma działanie przeciwzapalne oraz grzybobójcze a dzięki przeciwutleniaczom opóźnia procesy starzenia. Pomaga w zwalczaniu infekcji górnych i dolnych dróg oddechowych, stanach zapalnych zatok. Pobudza trawienie, wzmacnia apetyt, wspomaga pracę wątroby i woreczka żółciowego. Należy jednak dawkować jego spożycie ponieważ zawiera niebezpieczne szczawiany –związki powodujące odkładanie się kamienia w nerkach i pęcherzu. Może także odwapniać organizm, a jego nadmierne ilości mogą prowadzić do zaburzeń układu pokarmowego, biegunki i odwodnienia organizmu.
W kosmetyce szczaw używany jest do produkcji preparatów ujędrniających i wygładzających a także rozjaśniających (szczaw blokuje wydzielanie enzymu tyrozynazy co zapobiega powstawaniu przebarwień na skórze).
W kuchni jednym z najpopularniejszych zastosowań jest zupa szczawiowa ale szczaw możemy używać także jako składnik sałatek i sosów. Jest niskokaloryczny więc specjaliści zdrowego żywienia polecają go jako składnik koktajli a dietetycy zachęcają do jego spożywania w rozmaitych dietach.
Szpinak jest typową rośliną poplonową, jednoroczną. Możemy go wysiewać do połowy sierpnia aby zebrać na jesieni lub wysiać na jesieni aby zebrać plon wiosną – należy jednak wybrać odpowiednią odmianę. Należy go uprawiać na stanowisku słonecznym, zacisznym np. po warzywach kapustnych, grochu lub marchwi. Dobrze znosi chłodniejszy klimat i niższe temperatury dlatego kiełkuje już w temperaturze 2-4º C.
Gleba pod uprawę powinna być żyzna, wilgotna, gliniasto-piaszczysta, lekka, o odczynie obojętnym. Szpinak nie najlepiej reaguje na świeże wapnowanie więc warto się wstrzymać z uprawą, ma również skłonność do kumulowania azotanów więc należy uważać z nawozami azotowymi. Wysiewamy w rzędach odległych od siebie o 20-25 cm, wschodzące rośliny przerywamy, pozostawiając siewki w odległości 5-10 cm od siebie aby rośliny miały miejsce żeby się rozrosnąć – szpinak tworzy efektowane rozety liści. Podstawą pielęgnacji uprawy jest odchwaszczanie, spulchnianie gleby podłoża wokół rośliny i podlewanie. Ponieważ wyższa temperatura przyspiesza kwitnienie należy zwrócić uwagę na usunięcie kwiatostanów aby roślina się nie osłabiła. Kwitnienie powoduje też w roślinie wytwarzanie substancji, które powodują, że liście szpinaku stają się gorzkie.
Zbiór możemy rozpocząć gdy liście osiągną odpowiednią wielkość. Możemy wyrywać całą roślinę lub obcinać tylko zewnętrzne liście, pozostawiając roślinie możliwość dalszego rozrostu co wzbogaci nasz plon. Szpinak uprawiany na zbiór jesienny wytwarza znacznie więcej suchej masy i odznacza się zwiększoną zawartością mikroelementów. Zawiera również znacznie mniej szczawianów niż rośliny uprawiane od wiosny.
Szpinak jest cennym źródłem witaminy A, C, E, witamin z grupy B, zawiera dużo żelaza, fosforu, magnezu, potasu, sodu, jodu i kwasu foliowego. Można go spożywać na surowo jako składnik sałatek, koktajli, gotować, dusić a także mrozić. Jest niskokaloryczny – chętnie polecany przez specjalistów zdrowego żywienia. Należy jednak jeść go z umiarem ponieważ zawiera szczawiany i może powodować problemy z wchłanianiem wapnia do organizmu a co za tym idzie osteoporozę (odwapnienie kości). Niemniej warto po niego sięgać z uwagi na jego wartości odżywcze i działanie – wspomaga trawienie, pracę trzustki i ma właściwości przeciwnowotworowe i antyoksydacyjne, wzmacniające system odpornościowy organizmu. Szpinak polecany jest szczególnie osobom z nadciśnieniem tętniczym i palącym papierosy.
Superfood to określenie stosowane dla produktów o ponadprzeciętnych właściwościach odżywczych, wyjątkowo cennych dla zdrowia. Brokuł zaliczany jest do Superfood ze względu na zawartość sulforanu – silnego przeciwutleniacza, który blokuje powstawanie nowotworowych mutacji DNA. Antyrakowe właściwości będą zachowane jedynie pod warunkiem odpowiedniej obróbki...
Odmiana ogólnoużytkowa. Kształt korzenia kulisty o przekroju jednolitym i intensywnym ciemnoczerwonym zabarwieniu miąższu. Odmiana cechuje się niską skłonnością do akumulacji azotanów,dużą zawartością betaniny oraz korzystnym stosunkiem betaniny do wulgaksantyny.gramatura: 10+2g
Odmiana plenna. Przydatna do bezpośredniego spożycia i przetwórstwa, dzięki dużej zawartości suchej masy nadaje się do długiego przechowywania. Miąższ ciemnowiśniowy o niewidocznych pierścieniach. Zawiera bardzo dużo betaniny.gramatura: 10g
Odmiana późna, plenna. Korzenie cylindryczne, wydłużone, średnicy 4-8 cm. Powierzchnia korzenia gładka, skórka delikatna, miąższ karminowo-czerwony,smaczny. Pierścienie niewidoczne lub słabo zaznaczone. Odmiana przydatna do bezpośredniego spożycia, przechowywania lub przetwórstwa. Okres wegetacji wynosi 110-120 dni.gramatura: 10+2g
Burak ćwikłowy jest jednym z najsłodszych warzyw (wysoka zawartość cukru), o cennych właściwościach dietetycznych i leczniczych. Korzenie o kulistym kształcie i ciemnoczerwonym zabarwieniu miąższu odznaczają się wysoką zawartością betaniny (naturalny barwnik), kwasu foliowego, witamin z grupy B, potasu, magnezu i żelaza oraz innych wielu cennych makro- i...
Burak ćwikłowy jest jednym z najsłodszych warzyw (wysoka zawartość cukru), o cennych właściwościach dietetycznych i leczniczych. Korzenie o kulistym kształcie i ciemnoczerwonym zabarwieniu miąższu odznaczają się wysoką zawartością betaniny (naturalny barwnik), kwasu foliowego, witamin z grupy B, potasu, magnezu i żelaza oraz innych wielu cennych makro- i...
Odmiana średniopóźna, plenna. Tworzy kuliste cebule o masie 80-100g, z dobrze przylegająca biała łuską. Miąższ średnio zwarty, biały, soczysty o łagodnym smaku. Zawartość suchej masy -12%. Z uwagi na kolor łuski i miąższu odmiana przeznaczona jest przede wszystkim do przetwórstwa na susz. Zalecana norma wysiewu wynosi 800-900 tys. szt. nasion/ha (tj....
Pierwsza polska odmiana cebuli o czerwonej łusce,późna. Ze względu na łagodny smak oraz wysoka zawartość witaminy C, znajduje zastosowanie w kuchni. Doskonała do sałatek oraz jako dodatek do potraw ze względu na swój dekoracyjny wygląd.Tworzy cebule o twardym, soczystym, fioletowo-białym miąższu i ciemnoczerwonej, dobrze przylegającej,suchej łusce....
Cebula jest bogatym źródłem witamin A, B1, B2, B6 E, PP, składników mineralnych(fosforu, wapnia, cynku, selenu, żelaza), saponin (leczą suchy kaszel), związków siarki (właściwości bakteriobójcze) oraz flawonoidów, w tym kwercetyny, która obniża ryzyko wystąpienia zawału serca. Przydatna do bezpośredniego spożycia oraz do przechowywania.Nasiona ekologiczne...
Odmiana średniowczesna, (118–125 dni),plenna. Cebule o średniej masie 110–130 g. Kształt cebul kulisty, sucha łuska brązowa, łatwa do obierania, szyjka cienka. Odmiana polecana na bezpośrednie spożycie oraz do przechowywania. Bardzo dobry surowiec do mrożenia i suszenia.gramatura: 5+1g
Odmiana średniowczesna, bardzo plenna. Rośliny tworzące 8-14 strąków zawierających do 5 nasion. Świeże nasiona w kolorze biło-seledynowym o wysokich walorach smakowych. Roślina dorastająca do wysokości 125 cm, krzewią się słabo. Wymaga gleby cięższej, żyznej zasobnej w wilgoć. Wysiew gniazdowo po 2-3 nasiona na głębokość 4-6 cm w III-IV w rozstawie 30-50...
Odmiana średnio wczesna, (okres weg. 80-90 dni), bardzo plenna o równomiernie dojrzewających strąkach średniej długości zawierających 3-5 dużych nasion barwy karminowo-czerwonej. Odmiana ta charakteryzuje się dużymi walorami smakowymi i łatwość pozyskiwania nasion ze strąków. Nasiona należy wysiewać na głębokość 4-6 cm jak najwcześniej na wiosnę III-V, w...
Odmiana średnio wczesna, bardzo plenna. Rośliny dorastają do wysokości 120 cm, krzewią się słabo. Na roślinie 6-10 szerokich strąków z 3-4 dużymi, płaskimi nasionami zielonkawobiałej barwy. Nasiona należy wysiewać na głębokość 4-6 cm jak najwcześniej na wiosnę III-V, w rzędy co 30-50 cm i w rzędzie kupowo po 2-3 nasiona co 25 cm. Wymaga gleby cięższej,...
Odmiana plenna średnio wczesna, (okres wegetacji 120 dni). Korzenie kuliste o gładkiej skórce bez pierścieni. Miąższ ciemnoczerwony, bardzo delikatny o dużej zawartości betaniny i cukrów. Można go uprawiać na każdej glebie dostatecznie żyznej i wilgotnej, nie zakwaszonej w drugim roku po oborniku. Siew na głębokość 2-3cm od IV do VI. Opakowanie: 10g...
Odmiana bardzo plenna. Korzenie charakteryzują się wysoką zawartością cukrów i czerwonego barwnika (betaniny). Miąższ o słabo zaznaczonych pierścieniach. Nadają się do długotrwałego przechowywania. Można je uprawiać na każdej glebie zasobnej w składniki pokarmowe. Siew od połowy kwietnia do końca czerwca. Opakowanie: 20g Siew: ½ IV- VI Zbiór: VII- X...
Odmiana wczesna, (okres wegetacji 110 dni), bardzo plenna, nadająca się do wczesnej uprawy. Korzeń płaski w kształcie dysku, miąższ ciemnoczerwony. Przydatna do bezpośredniego spożycia, przechowywania oraz przetwórstwa zwłaszcza jako surowiec do konserwowania. Na zbiór wczesny siew od początku IV na zbiór jesienno zimowy od V do początku VII. Grubość...
Odmiana bardzo plenna o korzeniach kulistych i dużej zawartości soku i słabo widocznych pierścieniach. Nadaje się do długotrwałego przechowywania zimowego. Odmiana przeznaczona na użytek letni i jesienny. Na zbiór letni nasiona należy wysiać około połowy kwietnia. Na sprzęt jesienno-zimowy od połowy maja do końca czerwca. Okres wegetacji 100-110 dni....
Odmiana wczesna, (okres wegetacji 110 dni), bardzo plenna, nadająca się do wczesnej uprawy. Korzeń płaski w kształcie dysku, miąższ ciemnoczerwony. Przydatna do bezpośredniego spożycia, przechowywania oraz przetwórstwa zwłaszcza jako surowiec do konserwowania. Na zbiór wczesny siew od początku IV na zbiór jesienno zimowy od V do początku VII. Grubość...
Częścią jadalną są duże, mięsiste liście barwy zielonej przyrządzane jak szpinak oraz soczyste białe ogonki liściowe przyrządzane i smakujące jak szparagi. Liście i ogonki liściowe zawierają dużo lekkostrawnego białka, żelaza, wapnia oraz witamin. Wysiew na głębokość 2-3cm od połowy IV do końca VI. Zbiór po 70 dniach od siewu.Opakowanie: 5g Siew: ½ IV-...
Odmiana bardzo plenna o wydłużonych korzeniach z zaokrągloną nasadą. Wyróżnia się smakowitością i intensywnie wybarwionym miąższem z dużą zawartością betaniny. Przydatna do bezpośredniego spożycia, przechowywania oraz przetwórstwa. Wysiew na głębokość 2-3 cm od początku IV do początku VII.Opakowanie: 10g Siew: IV- VI Zbiór: VII- X Rozstawa: 30 x 3 cm
Częścią jadalną są duże, mięsiste liście barwy bordowozielonej przyrządzane jak szpinak oraz soczyste czerwone ogonki liściowe przyrządzane i smakujące jak szparagi. Liście i ogonki liściowe zawierają dużo lekkostrawnego białka, żelaza, wapnia oraz witamin. Wysiew na głębokość 2-3cm od połowy IV do końca VI. Zbiór po 70 dniach od siewu.Opakowanie: 5g...
Odmiana średnio wczesna o białej łusce. Cebule o doskonałym, wyjątkowo delikatnym, słodkawym smaku i wadze 115g. Zastosowanie: do bezpośredniego spożycia i średnio długiego przechowywania. Wymaga gleby ciężkiej, żyznej, dostatecznie wilgotnej. Siew na głębokość 1cm, od połowy III do IV.Opakowanie: 3g Siew: III-IV Zbiór: VI -IX Rozstawa: 40x15cm
Odmiana średnio-wczesna (okres weg.125-130 dni) charakteryzująca się cebulami o intensywnej karminowo-fioletowej łusce, kuliste, lekko spłaszczone, o słodko pikantnym smaku. Miąższ niezwykle smaczny i ciekawym biało-fioletowym zabarwieniu. Cebule wyrównane o średniej wadze około 100-120 gr. Polecana jako dodatek do sałatek i długiego przechowywania....
Odmiana sałatkowa późna, tworząca bardzo duże (700-750g) cebule o doskonałym, wyjątkowo delikatnym, słodkawym smaku. Cebule w kształcie owalnym z żółtą, słomkową łuską. Można ją uprawiać z siewu wprost do gruntu lub z rozsady. Przy uprawie z rozsady cebule osiągają większy rozmiar. Nie nadaje się do długiego składowania. Wymaga gleby próchnicznej,...